Doelen en vragen.

Laat ik eerst aangeven waar ons onderzoek naar de effecten van podcasten in het perspectief van meervoudige geletterdheid om draaide. Met het introduceren van podcasten in het onderwijs gaat het volgens ons in principe om het aanreiken van nieuw gereedschap bedoeld om het proces van leren en studeren op een specifieke manier te bevorderen. Onze vraag is dan: hebben we goed begrepen wat de student/leerling/gebruiker wil, nodig heeft en bereiken wil en is hij in staat dat te realiseren met datgene wat we voor hem gemaakt hebben en/of daartoe hebben aangepast. Lastig is dat dat we kunnen twijfelen aan de mate waarin we studenten kennen en wat we weten over wat ze kunnen.
Ik kijk even wat verder dan ons project 'lang' is en bespeur dan dat het zoeken naar de betekenis en de mogelijkheden van meervoudige of digitale geletterdheid niet alleen goed te verantwoorden is vanuit de vraag naar de functionaliteit van het gereedschap en de mogelijkheden van de gebruiker, de leerling/student. Het project heeft ook een belang voor het verwerven van een beter begrip betreffende het 'nieuwe leren' maar dan vanuit het perspectief van de lerende zelf. Met de digitalisering van de communicatiemiddelen zijn nieuwe manieren van sociale interactie ontstaan; ruimte en tijdgebondenheid zijn vloeiend geworden, in rap tempo ontwikkelen zich nieuwe vormen van informatie, kunst en amusement; de deelnemers zijn net zo vaak consument als producent; leerling als docent; toeschouwer als deelnemer: kortom de digitalisering heeft de spelregels en het speelveld vloeiend gemaakt. Hoe levendig kan leren dan zijn?

Wat eraan vooraf ging.

Het onderzoek naar meervoudige geletterheid, portfolio en podcasten is eerlijk gezegd begonnen als een optelsom van toevalligheden. Om bij het begin te beginnen, in een programma-overleg tussen Roc en HUlectoraat-VOMD werd gesproken over een onderzoek naar docenten- en studententevredenheid inzake de nieuwe ICT-infrastructuur die onlangs op de verschillende vestigingen van het ROC opgeleverd was. In het gesprek passeerde ook het fenomeen podcast. Of Roc studenten er binnen de nieuwe infrastructuur ook gebruik van zouden kunnen maken. Dat bleek een nieuw idee te zijn, niet meegenomen in de opzet en ook niet onderzocht in het tevredenheidsonderzoek. Eerlijk gezegd ook weinig notie van podcasten als activiteit en de spreiding ervan onder de doelgroep.
Desalniettemin, de interesse voor podcasten in het onderwijs was gewekt en afgesproken werd om er een aanvullend project aan te besteden, waarvan de uitkomst aan de resultaten van het gebruikersonderzoek zouden worden toegevoegd.
Ipods werden gekocht en iBooks geleend; de instructie afgesproken en voordat we het wisten waren Ben en ik aan het uitleggen hoe je een podcast maakt. We hadden zes weken de tijd om met een stel ROC-studenten uit verschillende studierichtingen samen te werken. Aan het eind van de rit zou elke student de iPod video waarmee hij gewerkt had mogen houden. Nou dat wilden ze wel.
Er ontstond iets moois. Binnen een uur wisten de studenten wat hun te doen stond, hoe ze het moesten maken en waarover het zou gaan. Feitelijk bleef alleen het gevecht met de infrastructuur, het leren gebruiken van de nieuwe iLife software en het overwinnen van de kloof tussen Microsoft en Apple-routines over. Dat een van de betere producten eigenlijk niet in de Apple omgeving gemaakt was kregen we later pas door maar verder hield ieder zich aan de afspraken. We konden op de Velthovense conferentie duidelijke illustraties laten zien van wat er met relatief eenvoudige middelen zoal gemaakt kan worden.
Dat we in toenemende mate onze bedenkingen bij de gevolgde procedure begonnen te krijgen had meer te maken met het ongecontroleerd meegaan op golven van plezier die ontstaat als je kunt maken wat je wilt.
Voor Ben en mij ging het niet alleen om een goed lopende podcast. We had meer en andere doelstellingen. Daar gaan we het nu over hebben.

Podcasten en meervoudige geletterdheid.

In maart 2007 is een eind gekomen aan een testperiode waarin op het ROC Midden Nederland afdeling Verzorging, een tryout met podcasten en Apple hard- en software werd neergezet. Naar aanleiding van wat we meegemaakt hebben, wat we geleerd hebben en naar aanleiding van de wens een vervolg te realiseren schrijf ik dit verhaal dat zal uitkomen op een vervolgproject, althans daar probeer ik naartoe te werken. Een verhaal dat ik niet voor niets tussen Inspyr Studios en Andre Hazes probeer te plaatsen. Niet alleen met een lach en een slok drank maar ook omdat het zoveel te maken heeft met de digitale uitbreiding van volkse cultuur in Nederland.

Wat eraan vooraf ging.
In april 2006 maakte ik de volgende notitie. 'Er is een ongekende mobiliteit van zelf geproduceerd beeld en geluid ontstaan die tijd en plaats onafhankelijk beluisterd en bekeken kunnen worden, waarbij ‘het zelf doen’ centraal staat.
Reproductie of hergebruik en bredere verspreiding van dit ‘terloops’ geproduceerd materiaal is een voor de hand liggend en misschien wel nuttig gebruik van deze technologie voor het onderwijs. Zelfgemaakte registraties van presentaties, spreekbeurten, lezingen, interviews, noem het vormen van amateuristische digitale schoolradio en schooltelevisie kunnen nu als podcast en videopodcast op eenvoudige wijze opgeslagen worden en opnieuw beschikbaar gesteld worden.
Vanuit het perspectief van vigerende opvattingen over bijvoorbeeld ‘levend leren en constructivistische didactiek’ is er een interessante toepassing die in het oog springt: de boven beschreven mogelijkheden inzetten om een authentiek portfolio te realiseren waarvoor podcast en vodcast samen met weblog en photocast werkvormen zijn voor het documenteren en analyseren van de voortgang en het presenteren van resultaten van bijvoorbeeld een project, een profielwerkstuk of een afstudeeropdracht.'
Noties die nog steeds een rol spelen...